سلام كه با سلامت ، هم خانواده است معنایش نفى خطر یا ملزوم آن است . این شعار اسلامى كه به عنوان تحیت ادا مى‏شود و در قرآن كریم مورد تاكید قرار گرفته، شاید یكى از حكمت هایش این باشد كه هر انسانى در زندگى دایماً نگرانیها ، خوفها و دل واپسیهایى دارد و با هر كسى مواجه مى‏شود چون احتمال مى‏دهد كه از ناحیه وى ضررى به او برسد این نگرانى را دارد .

پس اولین چیزى كه در هر برخوردى مطلوب است رفع این نگرانى است ، یعنى انسان احساس كند كه از طرف آن شخص ضررى به او نمى‏رسد و هیچ چیز براى انسان مهمتر از دفع ضرر نیست و بعد نوبت مى‏رسد به جلب منفعت . این است كه در اولین برخورد بهترین چیزى كه باید رعایت‏بشود همین تامین دادن به طرف است كه از ناحیه من به شما ضررى نمى‏رسد.

"سلام" نام دیگر قرآن کریم

از این رو در موارد زیادى «سلام‏» با «آمین‏» در قرآن كریم توأماً ذكر شده است. مى‏دانید یكى از اسم هاى خداى متعال « سلام‏ » است و آن جا كه این اسم در قرآن كریم ذكر شده به دنبالش «مؤمن‏» هم آمده است: «السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ »(حشر / 23 ) خداست كه سلامتى را تأمین و خطر را از دیگران رفع مى‏كند. «مؤمن‏» در این جا یعنى كسى كه ایجاد امن مى‏كند.

در روز قیامت‏به مؤمنین گفته مى‏شود: «ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِینَ ؛ با سلام و امن وارد بهشت‏شوید.» (حجر / 46 ) به هر حال اهمیت موضوع سلام به خاطر این است كه به طرف، احساس آرامش و امنیت‏خاطر مى‏دهد و این در زندگى اجتماعى خیلى مهم است.

آیات :

(سَلَامٌ قَوْلًا مِن رَّبٍّ رَّحِیمٍ )؛ ... با سلام، که گفتار پروردگار مهربان است.(یس آیه 58)

(إِذْ دَخَلُوا عَلَیْهِ فَقَالُوا سَلَامًا )؛... هنگامی که بر او وارد شدند و سلام کردند.(الذاریات آیه 25)

(فَإِذَا دَخَلْتُم بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنفُسِكُمْ تَحِیَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَیِّبَةً...)؛ و هر گاه به خانه ها در آمدید، به خویشتن سلامی که درودی از جانب خدا و مبارک و پاکیزه است بگویید.(سوره نور آیه 61)

روایات :

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم

السّلام من اسماء الله فافشوه بینکم ...؛ سلام از نام های خداست، آن را میان خود آشکار سازید... .(بحار الانوار ج 76ص 10)

اولی النّاس بالله و برسوله من یدا بالسّلام؛  سزاوارترین مردم به خدا و پیامبرش کسی است که ابتدا به سلام کند.(وساءل الشیعه ج 8،ص 436)

یا انس! سلّم علی من لقیت یزید الله فی حسناتک و سلّم فی بیتک یزید الله فی برکتک؛ ای انس! هر کس را ملاقات کردی به او سلام کن خداوند حسنات تو را افزون می کند، و در خانه خود نیز سلام کن خدا برکت تو را افزایش می دهد.(بحار الانوار ج 76 ص 3)

«اذا تلافیتم فتلا فوا بالتسلیم و التصافح، و اذا تفر قتم فتفرقوا بالاستغفار» ؛ هر گاه به یکدیگر رسیدید با سلام و مصافحه با هم بر خورد کنید، و هر گاه جدا شدید با طلب آمرزش جدا شوید.

«اذا مرّبکم الرّجل و الطعام بین ایدیکم؛ فان سلّم علیکم فادعوه. و انّ لم ینسلم فلا یدعه احد» ؛ اگر مردی بر شما گذشت در حالی که غذا در برابر شما بود، چنانچه به شما سلام کرد او را به غذا فرا خوانید و اگر به شما سلام نکرد کسی او را فرا نخواند.(همان ص 108)

«اذا دخل احدکم منزله فلیسلم علی اهله یقول: «السلام علیکم فان لم یکن له اهل فلیقل: « السلام علینا من ربنا» و لیقرأ (قل هوالله احد) حین یدخل منزله فانه ینفی الفقر؛ چون یکی از شما وارد خانه اش شود به خانواده اش سلام کند و بگوید: «السّلام علیکم»، و اگر خانواده ندارد بگوید: «السلام علینا من ربنا» و باید هنگامی که وارد خانه اش می شود « قل هو الله احد» را بخواند که فقر را بر طرف می کند.» (همان ص 107)

امیرمومنان علی علیه السلام

ان الله یحب افشاء السّلام؛ خداوند آشکار ساختن سلام را دوست می دارد. (روضة المتقین ج 12ص 129)

«ایدووا بالسّلام قبل الکلام فمن یدا با لکلام قبل السّلام فلا تجیبوه؛ پیش از سخن گفتن سلام کنید. هر کس پیش از سلام کردن، به سخن آغاز کرد پاسخش را ندهید.»(همان)

«انّ من موجبات المغفرة بذل السّلام و حسن الکلام»؛ سلام کردن و سخن نیکو گفتن مایه آمرزش است.(غررالحکم 197)

ابخل النّاس من بخل بالسّلام؛ بخیل ترین مردم کسی است که به سلام کردن بخل ورزد.

«من لقی فقیراً مسلماً فسلّم علیه خلاف سلامه علی الغنی لقی الله عزّ و جلّ یوم القیامة و هو علیه غضبان»؛ هر کس فقیر مسلمانی را ملاقات کند و بر خلاف سلام که به ثروتمند می کند به او سلام نماید، روز قیامت خدا را در حالی ملاقات می کند که بر او خشم گرفته است.(روضة الواعظین ج 2ص454)

امام حسین علیه السلام

السّلام سبعون حسنة تشع و ستون للمبتدی، و واحدة للرّاد؛ سلام هفتاد حسنه دارد. شصت و نه حسنه برای کسی که سلام کرده، و یک حسنه برای کسی که پاسخ گفته است.(تحفت العقول ص 177)

امام باقر علیه السلام

انّ السّلام اشم من اسماء الله عزّ و جلّ؛ سلام، نامی از نام های خداوند بزرگ است.(الفقیه ج 1ص241)

امام صادق علیه السلام

«انّ الله عزّ و جلّ قال: البخیل من بحل بالسّلام؛ خداوند فرموده است: بخیل کسی است که به سلام کردن بخل کند.

اقرأ وا من لقبتم من اصحابکم السّلام، و قولوا لهم: انّ فلان بن فلان یقرئوکم السّلام...»؛ به هر یک از یاران خود می رسید سلام برسانید و به آنان بگویید: فلانی پسر فلانی به شما سلام می رساند... .(کافی ج 2 ص 649)

لقمان حکیم

یا بنی ابد النّاس بالسّلام و المصافحة قبل الکلام؛ پسرم! پیش از آن که با مردم سخن بگویی نخست به آنان سلام کن و با آنان مصافحه نمای.(الاختصاص،ص 333).

آثار سلام

روایات

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم

افشوا السّلام بینکم تحابوا؛ به یکدیگر بلند سلام کنید تا موجب محبت میان شما شود.(نهج الفصاحه ص 73)

افشوا السّلام تسلموا؛ بلند سلام کنید تا سلام بمانید.(جامع الاخبار ص 104)

«متی لقبت من امّتی احداً فسلم علیه یطل عمرک، فاذا دخلت بینک فسلّم علیهم یکثر خیرک»؛ هر گاه کسی از امّت مرا ملاقات کردی به او سلام کن تا عمرت طولانی شود، و هر گاه وارد خانه خود شدی به اهل خانه سلام کن تا خیر تو افزون گردد.»

«من لقی عشرة من المسلمین فسلّم علیهم کتب الله له عنتق رقبة؛ هر کس ده نفر از مسلمانان را ملاقات کند و به آنان سلام نماید خداوند آزادی یک بنده را برای او خواهد نوشت.»

«ان اردت ان یکثر خیر بیتک فاذا دخلت منزلک فسلّم علیهم؛ اگر می خواهی خیر و برکت خانه ات افزون شود هر گاه وارد خانه می شوی به اهل خانه سلام کن.» (جامع الاحادیث شیعه ج 16ص 838)

امیرمومنان علی علیه السلام

«لکل داخل دهشة فابدا بالسّلام»؛ هر وارد شونده ای دهشتی دارد، پس ابتدا به سلام کنید.(غررالحکم ص 579)

امام صادق علیه السلام

من قال: السّلام علیکم فهی عشر حسنات و من قال: سلام علیکم و رحمة الله فهی عشرون حسنة و من قال: سلام علیکم و رحمة الله و برکاته فهی ثلاثون حسنة؛ هر کس بگوید: «السّلام علیکم» ده حسنه دارد، و هر کس بگوید: « سلام علیکم و رحمة الله » بیست حسنه دارد، و هر کس بگوید: « سلام علیکم و رحمة الله و برکاته » سی حسنه دارد.(وساءل الشیعه ج 8ص444)

استحباب سلام و وجوب پاسخ آن

پیامبر اکرم صلی الله علیه واله و سلم

السّلام تطوع و الرّد فربضة؛ سلام کردن مستحب است اما پاسخ آن واجب.(کافی ج 2 ص 644)

امام صادق علیه السلام

ابوکهمش: قلت لابی عبدالله علیه السلام: عبدالله بن ابی یعفور یقرنوک السّلام قال: و علیک و علیه السّلام، اذا اتیت عبدالله فاقرئه السّلام؛ به امام صادق علیه السلام گفتم: عبدالله بن ابی یعفور به تو سلام می رساند. فرمود: بر تو و بر او سلام باد، هر گاه نزد عبدالله رفتی به او سلام برسان.(وساءل الشیعه ج 8ص 449) 

منبع : کتاب حکمت های درخشان پژوهش علیرضا صابری یزدی